м. Лынтупы і вул. Красовая.
» Мама мая расказывала, што чула ад лынтупскіх старых, як бы, Лынтупы пайшлі ад аднаго жыдка, што тут карчму збудаваў.
Тут раздарожжа было раней, месца люднае. Тога жыдка Лынтупам звалі, вось, і мястэчка так назвалі. Пазьней, недалёка ад той карчмы, на ўзбочыне Віленскай дарогі, пабудаваўся ўжо адзін мясцовы гаспадар.
Ён займаўся вырабам і гандлем розных разшытых квяцістымі малюнкамі-вышыванкамі абрусоў, посьцілак, паясоў, ручнікоў, дываноў, ды таго-сяго і з вопраткі. Гэты чалавек вельмі любіў прыгажосьць, таму і ўвесь свой тавар упрыгожываў рознакаляровымі вышыванкамі, ды, й пры кожнай нагодзе, не супраць быў пахваліцца сваім таварам. Таму, казалі,увесь яго панадворак быў завешаны гэтымі дзівоснымі рэчамі. Яны віселі і на платах, і на яблынях, і на сценах хаты. З-за гэтай прыгажосьці, ні адзін падарожнік не мог прайсьці, ці праехаць міма не застанавіўшыся і не падзівіўшыся яго таварам.
А самаго гаспадара і хлебам можна было не карміць, толькі даць пакрасавацца ля свайго тавара. Вось, з-за гэтага, што любіў красавацца, і людзі яго празвалі «красава».
Пасьля, дзеці і ўнукі, як вырасталі, ды абзаводзіліся сваімі сем’ямі, таксама побач будаваліся, ды рамяства іх продка не кідалі. Можа, з-за гэтага і мянушка «красава» прыліпла да ўсяго іхнага роду. А калі ў тым месцы цэлая вуліца вырасла, яе і назвалі Красовай, бо там «красавы» жылі. в. Борысы, ды Кішкава дуброва.
У часы караля Сьцяпана Батуры зямля вакол вёсак Альшэва, Бакшты і Грумбіненты належыла ваялікаму пану са Сьвенцянаў, Кішку. Той Кішка ў Батуры ваяводай быў, і разам з Батурай Полацак ад Масквы вызваляў. Пасьля гэтай вайны з Масквой, Кішка вырашыў у памяць аб слаўным Полацкім паходзе пасадзіць на сваёй зямлі, ля Бакштаў і Альшэва , вялікую дуброву з колькасьцю дубоў па колькасьці яго жаўнераў, якія былі ў яго войску ў полацкім паходзе. І каб мужыкі, якія садзілі тыя дубы, не вылезьлі за межы яго зямлі, месца, дзе ён зпланаваў дуброву, акружыў неглубокім равом, які стаў мяжой дубровы, і ў людзей атрымаў назву «Кішкавай Рысы».
Прайшло шмат часу, у гэтай зямлі былі ўжо іншыя гаспадары, якія на краі Кішкавай дубровы пабудавалі лесьнічоўку. Так сталася, што лесьнічоўка стаяла за кішкавым межавым равом, і людзі сталі тую лесьнічоўку называць Парысы, гэта значыць, «па кішкавы рысы». Праз час, вакол лесьнічоўкі пачалі іншыя будавацца, вырасла вёска, якую так і называлі, — Парысы.
А ўжо пры цары, пісары маскоўскія, як перапісвалі нашыя вёскі, ці з-за таго, што мовы нашай не ведалі,ды нехаця памылку зрабілі, ці наўмысна, каб памяць аб нашай славе пад Полацакам сьцерці, замест Парысаў у сваіх паперах дзяржаўных, запісалі Борысы. Так гэта вёска і цяпер называецца, хаця, правільна, па-нашаму, па-тутэйшаму, будзе, — Парысы!
А ад старой Кішкавай дубровы, да цяперашняга часу яшчэ адзін дуб захаваўся. Ён стаіць недалёка ад Бакштаў, зправа ад Сьвірскай дарогі. Кажуць, гадоў тому дубу каля пяці соцень будзе.
* * *
в. Попелекі і як раней хавалі памерлых. (запісана ад Пажыс (Цюкшы) Веранікі Антонаўны, 1931 г. нар., з в. Кавалі. Запісаў 21 студзеня 2000г. у м. Лынтупы, Алесь Гарбуль).
Калі Лынтупы былі вялікім горадам, у Шудаўцах быў каралеўскі суд, у Казнадзешках — казна, у Кавалях жылі кавалі, у Масьленіках — млячарнікі, масла выраблялі да караля. А ў Попеліках жылі «папелікі», — вартаўнікі пеплу памерлых.
Раней жа тут, у нас, жылі паганцы-бязбожнікі, і яны памерлых не хавалі пабоску, як паложана, у зямлі, а спалівалі ў ломе ( кастрышчы). А тады той пепел зьбіралі ў збанкі, ды балявалі з тыдзень ля балваноў сваіх, ці дубоў вялікіх, якіх таксама сваімі божышчамі лічылі. Вось, пакуль яны балявыалі, збанкі з пеплам памерлага вартавалі папелікі каб душу не скралі злыя духі, Гэтыя бязбожнікі лічылі, што душа памершага знаходзілася ў тым збанку з пеплам.
Казалі, што найчасьцей душу памершага маглі скрасьці шкодныя вятры-падвеі і лоймы, ведзьмы такія, што разам з вятрамі лёталі па сьвеце і жылі ў вятровых віхурах. Гэтыя лоймы і дзяцей малых маглі скрасьці. Толькі тады, калі ўсе прысутныя на пахаванні нагуліваліся ўдосталь, збанкі з пеплам забіралі ў папелікаў , нясьлі ў лес і там іх засыпалі зямлёй. А вязьці куды далей ляніліся пасьля такіх гулянак, таму закопывалі тыя збанкі з пеплам недалёка ад хатаў папелікаў. З-за гэтага ў лясах каля Попелікаў столькі многа капцоў. Тыя капцы і ёсьць магілы гэтых безбожнікаў.
У лесе, дзе тыя капцы ёсьць, месцы заўсёды блудныя, бо людзі там не пахаваныя па боску, па чалавечы. Таму, іхныя душы не трапілі на Неба, і блукаюць безпрытульныя па тых месцах, зьбіваюць з панталыку людзей, што патрапілі ў тое месца. Каб вырвацца з-пад улады тых душаў памерлых, трэба тры разы змовіць пацеры «Ойчэ наш…». Толькі тады, як тры разы змовіш пацеры, дарогу да свайго дому знойдзеш!
Запісана ад Пажыс (дз.Цюкша) Веранікі Антонаўны, 1931 года нарадж.,з в. Кавалі. Запісаў 12 снежня 1999г у м. Лынтупы, Алесь Гарбуль.
з крыніцы: https://ok.ru/lyntupy/topic/69073052745896
Лынтупы — старые фото
