Ёсць паміж вёскамі Сурвілішкі і Дзяўгуны лес, які называюць Цыганскім балотам. Калісьці, кажуць людзі, у даўнія часы стаяў у гэтым месцы цыганскі табар. І была ў гэтым табары маладая цыганка Зіта, дачка цыганскага барона.

Ніхто з маладых дзяўчат у табары і наваколлі не мог зраўняцца з ёй у прыгажосці, песнях і танцах.

Казалі, як заспявае Зіта, нават птушкі сціхалі, каб паслухаць яе цудоўны голас. А як закруціцца ў віхуры танца, жамяра і камары нерухома павісалі ў паветры, зачараваныя яе рухамі.

Неяк Марцін, сын мясцовага селяніна, вяртаўся пасля касьбы да хаты. Здалёку ён пачуў голас песні. Цудоўны, незямны голас песні даносіўся з невялікага лапіка лесу на ўскрайку жытнёвага поля. Жалосная, нетутэйшая мелодыя яе струменілася над зеленавата-пажоўклым махровым дываном адкрасавалага жыта, павольна запаўзала ў душу, брала за сэрца. Хлопец, не памятаючы сябе, падаўся на гэты чароўны голас. Вось, ужо ў ляску, ён расхінае густую ярка-зялёную заслону маладога дубняку, і замірае…

Пасярэдзіне невялікай паляны на вялікім камяні напаў-ляжыць і спявае непаўторнай прыгажосці дзяўчына. Вочы яе прыкрытыя цёмнай вуаллю векаў, ярка-ружовыя пялёсткі вуснаў, поўныя грудзі, якія ў такт мелодыі то павольна апускаюцца, то раптам узлятаюць ў вышыню, выказваюць неўтаймаваную асалоду жадання яшчэ неспазнанага кахання. Калі ж скончылася песня і погляды маладых людзей сустрэліся, гэтае доўгачаканае каханне ўварвалася ў іх сэрцы хваляй нябачанай моцы пачуцця.

З таго часу не было і дня, каб не сустракаліся закаханыя ля гэтага камяня. Але не прайшло гэтае каханне міма пільнай увагі мясцовых людзей ды цыганскага табара.

Суровыя законы былі ў нашых продкаў, але ні ў якія параўнанні яны не ішлі да статутаў цыганскіх. Не маглі ў той час аб’яднацца ў шлюбе хрысціянін з цыганкай.

Строга-найстрога загадалі бацькі Марціну не сустракацца з цыганкай. А бацька Зіты, цыганскі барон, пры ўсім табары пакляўся засекчы сваю родную дачку і яе каханага, калі яшчэ хаця раз яны сустрэнуцца.

Толькі моцнае каханне і вольны цыганскі дух Зіты не маглі змірыцца з забаронай. Патаемна паслала яна да Марціна свайго малодшага брата. І праз яго згаварыліся маладыя ўцячы. Але ў вёсцы на цыганёнка звярнулі ўвагу і прасачылі за ім. Калі Марцін наказваў хлопчыку, каб перадаў Зіце, што апаўночы будзе чакаць яе ля камяня, іх падслухалі і данеслі бацькам Марціна ды цыганскаму барону. Каб не змаглі збегчы, маладых адразу зачынілі. Марціна ў вёсцы, а Зіту ў табары, у кібітцы.

Малодшы брат Зіты вельмі любіў сваю сястру і жадаў ёй толькі шчасця. Таму, як сцямнела, хлопчык дапамог маладым збегчы.

Зіты ў табары хутка хапіліся і кінуліся наўздагон. Маладыя толькі і паспелі моцна абняцца ля свайго камяня, як іх атачылі цыганы з табара Зіты. Вярхом на ўспененым кані з кола цыганоў да закаханых пад’ехаў цыганскі барон. У чорных вачах яго адбіваўся агонь паходняў, па перакошаным ад злосці твары бегалі цёмныя цені.

— Адрачыцеся!!! — грымнуў над маладымі яго рэзкі голас.

— Нізашто! — як перадсмяротны стогн, у адзін голас, вырвалася з грудзей Марціна і Зіты.

— Перад тварам смерці, апошні раз прашу! Адрачыцеся! — у роспачы закрычаў барон.

Маладыя нічога не адказалі, толькі яшчэ мацней прыціснуліся адзін да аднаго. Адразу паніклі магутныя плечы барона. Абвёў ён цяжкім поглядам сваіх цыганоў і са слязьмі на вачах прамовіў:

-Рамэлы! Не магу парушыць я статутаў цыганскіх і сваёй клятвы. Не ў маёй уладзе злучыць шлюбам зямным сваёй любай дачкі і гэтага хлопца.

Пасля, адвярнуўшыся да Марціна і Зіты, дадаў:

— Дзеці мае, нізка схіляю я сваю галаву перад вашай мужнасцю і перад вашым каханнем. Бласлаўляю вас на шлюб нябесны. Хай злучыць вас гарачая кроў і вечнасць, — і з гэтымі словамі выхапіў шаблю ды адным ударам рассек абодвух, пасля саслізнуў з каня і сам упаў на мёртвыя целы Марціна і Зіты.

Калі людзі падышлі, каб пахаваць памерлых, барон быў таксама нежывы,толькі па старэчым ужо застылым твары яшчэ струменіліся два струменьчыкі слёз.

Пасля гэтага, людзі кажуць, камень, які быў сведкам усіх гэтых трагічных падзей, пачаў плакаць.Таму і назвалі яго Мокры камень. Да цяперашняга часу ляжыць гэты камень ва ўрочышчы Цыганскае балота. Узімку нават снегу на ім не бывае, а ўлетку — нават у самую вялікую спёку — не перасыхаюць на ім слёзы.

Алесь Гарбуль

из ист: http://westki.info/artykuly/572/ab-mokrym-kamiani-z-cyhanskaha-balota-liehienda

фото из интернета авт. неизвестны