Створаны ў 1991 годзе, фальклорны ансамбль “Паазер’е” не перастае здзіўляць сваёй адметнасцю і выканальніцкім майстэрствам.

У 1993-ім яму прысвоена званне “народны”, у 2003-ім — “заслужаны”, а ў 2004-ым калектыў удастоены спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь “За духоўнае адраджэнне”

“Паазер’е” з’яўляецца лаўрэатам многіх рэспубліканскіх і міжнародных конкурсаў і фестываляў, яго дыпломаў, грамат, узнагарод проста не злічыць. Пра творчы шлях калектыву-юбіляра — у інтэрв’ю з яго кіраў­ніком Анатолем Анатольевічам Собалем.

— Анатоль Анатольевіч, калі ласка, узгадайце, як усё пачыналася.

— Да 1991 года існаваў Груздаўскі цымбальны аркестр, а ў яго складзе — фальклорны ансамбль “Груздаўскія дзяды”. У канцы 80-ых да знакамітых і паважаных музыкаў, слава пра якіх разнеслася далёка за межы раёна, далучыліся пяць выкладчыкаў Пастаўскай музычнай школы, сярод якіх быў і я. Разам мы выконвалі 15-хвілінныя праграмы, з якімі выступалі ў райцэнтры і сельскіх населеных пунктах. Запрашалі нас і ў іншыя гарады Беларусі, нават у Літву.

І мне захацелася стварыць, так бы мовіць, мабільную групу з маладых выканаўцаў, каб з імі выступаць на публіцы. Але ж я — дырэктар музычнай школы (з 1978 года), чалавек заняты, і аркестр, якім кіраваў, таксама патрабаваў шмат часу. Таму звярнуўся да кіраўніцтва аддзела культуры з просьбай даць часовае паслабленне для аркестра, каб мець большыя магчымасці займацца рэалізацыяй сваёй ідэі, на што атрымаў згоду.

У 1990-ым пры музычнай школе быў сфарміраваны новы склад ансамбля. У яго ўвайшлі Ванда Мацкевіч, Галіна Барысюк, Надзея Няфедзіна, Вольга Кацянёва, Яраслаў Зямчонак, Наталля Бялапка, Тарас Грыгарчук, Аляксандр Собаль, Віктар Жук, Галіна Хвядзевіч, Юрый Красоўскі і я. Вядучай і салісткай стала Ірына Макоўская.

— З часам склад абнаўляўся?

— Безумоўна. Так, у 1991 годзе замест скрыпача Тараса Грыгарчука, які паехаў да сябе на радзіму, ва Украіну, прыйшла выкладчыца школы Галіна Пліско. У 1994-ым разам з мужамі-ваеннымі Паставы пакінулі Надзея Няфедзіна і Вольга Кацянёва, а іх месцы занялі цымбалісткі Алена Антух і Ірына Рагіня, дабавіліся таксама гарманіст Іван Антух і салістка Алена Лукасевіч. Пазней “Паазер’е” папоўнілі Жанна Гучык, Вікторыя Кірплюк, Людмі­ла Януковіч, Антон Таразевіч, Таццяна Гутарава, Аляксандр Савук. На сённяшні дзень у ансамблі 14 музыкантаў.

— Чым кіраваліся пры іх падборы?

— Пачну з таго, што палова школьных выкладчыкаў была ў складзе Груздаўскага аркестра, з якім я стаў працаваць у 1984 го­дзе. Ведаў іх творчы патэнцыял, тым не менш перагаварыў асабіста з кожным, растлумачыў, колькі і якіх музычных інструментаў патрэбна і, адпаведна, колькі — саміх музыкантаў. Некалькі чалавек адмовіліся ад маёй прапановы, астатнія ахвотна ўключыліся ў творчую працу. І зазвінелі цымбалы, і палілася песня…

— І калектыў стаў “Паазер’ем”. Чаму?

— Наша першае выступленне адбылося 21 лютага 1991 года ў Доме культуры па вуліцы Станкевіча, яно прысвячалася Дню Савецкай Арміі і Ваенна-Марскога Флоту. Вядучыя аб’явілі проста: фальклорны ансамбль Груздаўскага цымбальнага аркестра. Пасля канцэрта мы сабраліся ў школе абмеркаваць сваю прэзентацыю, а заадно і вызначыцца з назвай. Я прапанаваў некалькі, у тым ліку “Пастаўскія цымбалісты”, “Пастаўскія музыкі”, “Спадчына”, “Паазер’е”. Усе сышліся на апошняй. І вось чаму. Справа ў тым, што ў 1984 годзе тэлевізіёншчыкі здымалі фільм пра Груздаўскі цымбальны аркестр. Быў падрыхтаваны цыкл перадач пад назвай “Загучаць галасы цудоўныя”. З рэжысёрам я працаваў дзесяць дзён і за гэты час адкрыў для сябе Паазер’е — наш край, геаграфічнае месца. Само слова мне падалося такім каларытным і ўнікальным, што я проста ўлюбіўся ў яго. Пра ўсё гэта расказаў калегам, і яны пагадзіліся.

— Ведаю, што калектыву сваю назву потым прыйшлося адваёўваць. Раскажыце чытачам пра гэта.

— Канкурэнты-“паазерцы” з’яві­ліся ў Віцебску. На тым першым канцэрце 21 лютага ў Доме культуры прысутнічаў спецыяліст з абласнога Дома народнай творчасці, які ў раён прыязджаў з мэтай аказаць метадычную дапамогу. Быў ён і на нашым абмеркаванні  выступлення і, вядома ж, чуў, што калектыў вырашылі назваць “Паазер’ем”. Паехаў у Віцебск, расказаў пра новы пастаўскі ансамбль і, можа, пахваліў, а назву “Паазер’е” прапанаваў віцебскаму калектыву, у які ўваходзіў сам. Напэўна, думаючы, што нашы шляхі-дарогі ніколі не перасякуцца, маўляў, дзе Віцебск, а дзе — Паставы.

«Страсти» разгарэліся падчас фестывалю “Іграй, гармонік!”, які праходзіў 24-26 мая ў Магілёве. Мы выступілі ўдала, заваявалі тры дыпломы і галоўны прыз. Але… Першымі на сцэну па ўзнагароду выбеглі віцябчане. Асабіста я не меў нічога супраць віцебскага “Паазер’я”, бо разумеў, што выканальніцкі ўзровень у артыстаў высокі. Але ж несправядлівым палічыў тое, што яны прысвоілі нашу назву. Прайшло некалькі хвілін, і галоўны прыз быў вернуты нам, сапраўдным пераможцам. Так распарадзіўся старшыня журы М. А. Казінец, даведаўшыся, у чым справа. Знайшліся людзі, якія параілі адстойваць назву “Паазер’е”, і мы гэта зрабілі. Тады ж, на фестывалі, пазнаёміліся з нашым земляком, работнікам Міністэрства культуры Тадэвушам Іванавічам Стружэцкім, які і сказаў сваё важкае слова наконт таго, што фестывалю месца ў Паставах. Што і збылося.

— І стаў наш горад цымбальнай сталіцай, а “Паазер’е” — шыкоўным упрыгажэннем фестывалю…

— Так, старт, як пацвердзіла жыццё, аказаўся ўдалым. Мы атрымлівалі запрашэнні выступіць на розных культурных мерапрыемствах у Віцебскай вобласці і Беларусі, станавіліся лаўрэатамі многіх рэспубліканскіх і міжнародных конкурсаў і фестываляў.

Асобная тэма — паездкі за мяжу, дзе “паазерцы” годна прадстаўлялі беларускае нацыянальнае мастацтва і адкуль вярталіся лаўрэатамі. Мы пабывалі ў Літве, Латвіі, Эстоніі, Польшчы, Расіі, Малдове, Югаславіі (Сербіі), ва Украіне, Германіі, Славакіі. І пры гэтым ніколі не забывалі пра пастаўскіх гледачоў — шчырых, добразычлівых і такіх адданых.

Удзельнічалі ў конкурсах метадычнай творчай работы, здыма­ліся на тэлебачанні і запісваліся на радыё. І не магу не сказаць пра тое, што амаль усе знакавыя па­дзеі ў краіне не абыходзіліся без нашага ўдзелу.

— Напэўна, была самая цікавая паездка, успамін пра якую і цяпер грэе душу?

— Такіх паездак шмат. Адна з незабыўных — у Дагестан. Дарога няблізкая, дабіраліся цягніком. А мы ж ехалі не з пустымі рукамі — кантрабас, гармонікі, цымбалы, сцэнічныя касцюмы з сабой. У Маскве перасадка, а мы з такім грузам. Але ўсё гэта нішто ў параў­нанні з пазітывам і ўражаннямі, з якімі вярнуліся. Дарэчы, у паездках нас заўсёды суправаджала вялікі аптыміст і ідэйны натхняльнік Наталля Мікалаеўна Булавінцава, былы начальнік аддзела культуры райвыканкама.

— Анатоль Анатольевіч, як гледачы ўспрымаюць “Паазер’е” і ці сочыце за публі­кацыямі, якія датычаць ансамбля?

— За публікацыямі і водгукамі сачу ўважліва, матэрыялы пра ўсе паездкі захоўваю. Гэта ж наш архіў. Цяпер што датычыць гледачоў. За ўсе 25 гадоў ніводнага крытычнага водгуку не чуў, толькі станоўчыя. Асабліва калі выступаем за мяжой. Пасля канцэрта сцэна запаўняецца самымі адданымі нашымі прыхіль­ні­камі. Як правіла, падкрэслі­ваюць: мы ж землякі (хоць самі, можа, з Брэста ці Магілёва). Дзякуюць за тое, што мы “Радзіму ў замежжа прывезлі”. З задавальненнем нас слухаюць расіяне ў нарачанскіх санаторыях, куды нас запрашаюць, распытваюць пра музычныя інструменты, асабліва пра цымбалы.

— Значыць, можна гаварыць пра феномен пастаўскага “Паазер’я”?

— Можна, і найпершае пацвярджэнне таму — творчыя лабараторыі, якія некалькі разоў праводзіліся ў рамках фестывалю. Іх ­удзельнікамі станавіліся кіраўнікі мастацкіх калектываў з Беларусі і краін замежжа, навукоўцы, а адным з галоўных пытанняў  было навучанне ігры на дыятанічных цымбалах у рабоце “Паазер’я”.

Да таго ж творчая дзейнасць Груздаўскага цымбальнага аркестра, “Груздаўскіх дзядоў” і “Паа­зер’я” адлюстравана ў навуковых працах, даследаваннях. А былыя студэнты — некаторыя з цяперашніх “паазерцаў” — пісалі і абаранялі дыпломныя работы на багатай груздаўскай спадчыне.

— Анатоль Анатольевіч, аднойчы пачула, як “Паазер’е” назвалі брыльянтам у россыпах культурнай спадчыны. Не пагадзіцца з гэтым нельга. Дык на якім фундаменце трымаецца самабытнасць ансамбля?

— У аснове яго дзейнасці — груздаўская выканальніцкая школа, а такога больш нідзе няма. “Фішка” інструментальнага складу “Паазер’я” — дыятанічныя цымбалы, на якіх ігралі “Груздаўскія дзяды”, а цяпер іх дзеці і ўнукі. Так ёсць сёння, спадзяюся, і заўтра будзе. Лёс у нашых цымбалаў зайздросны — звінець ім над краем і жыць у вяках.

Гутарыла Галіна ПІШЧ.   

Фота Пятра КУРЫЛОВІЧА і з архіва «Паазер’я

ист: http://www.postawy.by/2016/06/brylyant-u-rossypax-kulturnaj-spadchyny/